b-) Avrupa Topluluğu Hukukunun Kaynakları :

    1- Andlaşmalar :

    18 Nisan 1952 tarihli Paris Andlaşması, 25 Mart 1957 tarihli Roma Andlaşmaları temel olmak üzere sonradan yapılan ekler ve andlaşmalar topluluk hukukunun asli kaynaklarıdır.

    2- Avrupa Topluluğu Adalet Divanı Kararları :

    Divan, Roma Andlaşmasının 164. maddesinin kendisine veridği yetki çerçevesinde "andlaşmaların yorum ve uygulamasında hukuka uymayı sağlamak"la görevlidir.

    Divan bu görevini yerine getirirken, andlaşmaların yanında yazılı olmayan hukukun genel kaidelerine de başvurarak hukuk yaratma işlevini yerine getirmektedir.

    3- Türev Kaynaklar :

    Topluluk Kurumlarının, andlaşmaların öngördüğü amaçların gerçekleştirilmesine yönelik taraflı işlemleri topluluk hukukunun ikinci derecedeki kaynaklarını oluşturur.

    AET andlaşmasının 189. maddesinde, topluluk kurumlarının normatif işlemleri, tüzük, yönerge, karar, tavsiye ve görüşler olarak yer almaktadır. (14)

    c-) Topluluk Hukuku ile Ulusal Hukuk İlişkileri :

    Andlaşmalarla kurulan topluluk hukuk düzeni üye devletlerin belirli alanlarda kesin egemenlik terki üzerine kurulmuştur. Ekonomik bütünleşmeden siyasal birliğe giden yolu açan topluluk hukuku, bütünleşmenin hukuku olarak ulusal hukukların kayıtsız şartsız üstündedir. (15)

    Daha ilk başlarda, Avrupa Topluluğu Adalet Divanı, 1960'da önüne gelen HÜMBLET olayında ilk defa Topluluk Hukuk Kuralının iç hukuk kuralından üstün olduğu görüşünü benimsemiştir. Daha sonra VAN GEND en Loos olayında "Topluluğun, üye devletlerin sınırlı alanlarda da olsa egemenlik yetkilerini lehine sınırlandırdıkları yeni bir milletlerarası hukuk düzeni meydana getirdiği" görüşünü ortaya koymuştur.

    Ardından COSTA C/ENEL olayında İtalyan Hükümeti elektirik üretim ve dağıtımını millileştirerek, ENEL adlı bir kamu kurumuna vermiş. Bu tasarruftan zarar gördüğünü iddia eden COSTA şirketi aylık 1925 liretlik borcunu ödemeyi reddetmiş, ENEL şirketi COSTA aleyhine Milano Sulh Hukuk Mahkemesinde dava açmıştır. COSTA Şirketi millileştirme işleminin Roma andlaşmasının 37, 53, 93 ve 102. maddelerine aykırı olduğunu ileri sürmüş ve durumun açıklanması için hem İtalyan Anayasa Mahkemesine hem de, Avrupa Topluluğu Adalet Divanı'na başvurulmasını istemiştir.

    İtalyan Anayasa Mahkemesi, ATAD'dan önce davranarak, andlaşma ile kanun arasındaki çatışmada, andlaşmanın kanun ile onaylanmış olması nedeniyle lek postıerior deragat priori kuralının uygulanması gerektiğine karar vermiştir.

    İtalyan Hükümeti'de Anayasa Mahkemesinin görüşünden hareketle, Roma Andlaşmasının 169 ve 170. maddelerine göre ihlalin tespitini istemeye yalnızca komisyon ve devletlerin yetkili olduğunu ileri sürerek, Divan'ın yetkisine itiraz etmiştir.

    ATAD ise, ulusal yasaların hükümleri ne olursa olsun, Roma andlaşmasının 177. maddesiyle andlaşmaların yorumu ve Topluluk Kurumları tasarruflarının geçerliliğinin tespiti konusunda, kendisine TEKEL hakkı tanındığını söyleyerek yetki itirazını reddetmiştir.

    Esas yönünden yaptığı incelemede de; "Olağan milletlerarası andlaşmalardan farklı olarak Roma andlaşması kendine özgü, andlaşmanın onaylanmasıyla birlikte üye Devletlerin hukuki düzenleriyle kaynamış ve yargı organlarına kendisini kabul ettiren bir düzen kurmuştur. Gerçekten süresiz, özel kurumlarla donatılmış, kişiliği, hukuki ehliyeti ve uluslararası temsil yeteneği olan ve özellikle üye Devletlerin yetkilerini sınırlandırmalarından veya görevlerinin bir kısmını Topluluğa aktarmalarından meydana gelen bir topluluk kurmakla, üye Devletler sınırlı alanlarda da olsa, egemenlik yetkilerini kısıtlamış olmakta ve böylece vatandaşlarıyla kendilerine uygulanan kurallar bir kurallar manzumesi meydana getirmiş olmakta-dırlar." Bunun doğal sonucu "üye Devletlerin karşılıklı kabulüne dayanan bir hukuk düzenine karşı, Devletlerin sonradan tek taraflı tasarruflarını ileri sürememeleridir." diyerek ana prensibini koyan ATAD, kanıt olarak da; Roma andlaşmasının 5. maddesinin 2. fıkrası ve 189.maddesini ileri sürmüştür.

    Divan'a göre, topluluk Hukuku kuralları, iç hukuk kurallarının nitelikleri ve sıraları ne olursa olsun ANAYASA hüktümleri de dahil olmak üzere yasal, normatif, önceki ya da sonraki tasarrufların üstünde yer alır. (16)

    Divan'ın bu görüşü sonraki pek çok kararla da pekişmiştir. Tabi bu arada devletlerin egemenliklerini sınırlı alanlarda devretmelerinin sınırı da (Maasctricht'ten sonra dış politika , savunma ve güvenlik) gittikçe genişlemektedir.

Önceki Sayfa (3/8) - Sonraki Sayfa (5/8)